Có thể thấy ngày nay nhu cầu thẩm mỹ của con người về không gian sống và làm việc ngày càng được nâng cấp hơn. Điều này cũng cho thấy sự phát triển ngày càng nhanh của ngành thiết kế kiến trúc. Một công trình kiến trúc có không gian đẹp và đầy đủ chức năng sẽ làm thỏa mãn nhu cầu về mặt cảm xúc và tâm lý của người sử dụng. Những thông tin chi tiết trong bài viết sau đây của Thảo Nguyên Xanh sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về không gian kiến trúc.
Không gian kiến trúc là gì?
Không gian kiến trúc là một thành phần không gian con trong không gian đô thị, bao gồm không gian chức năng và không gian hỗ trợ. Không gian chức năng là nơi sinh hoạt, làm việc, giải trí… của con người. Không gian hỗ trợ là nơi cung cấp các dịch vụ, tiện ích, an ninh… cho không gian chức năng. Cấu trúc của không gian kiến trúc dựa trên cách bố trí, kết hợp hai loại không gian này theo yêu cầu về mục đích sử dụng, tính thẩm mỹ… của con người.
Không gian kiến trúc cũng có thể được thể hiện bằng hai hình thức. Thứ nhất là mặt bằng 2 chiều như sàn nhà, gồm chiều dài và chiều rộng. Thứ hai là không gian ba chiều, gồm có chiều dài, chiều rộng và chiều cao (sàn nhà và các mặt tường xung quanh).
Không gian kiến trúc có những chức năng nào?
Không gian trong kiến trúc thường có hai chức năng chính là chức năng vật chất và chức năng tinh thần, và chúng có mối liên hệ mật thiết với nhau. Chức năng vật chất bao gồm các yếu tố như kích thước, diện tích, hình dạng, lối đi, cửa, thông gió, ánh sáng, cách nhiệt, cách âm…
Chức năng tinh thần hình thành trên nền tảng của chức năng vật chất. Không gian sống sẽ phản ánh văn hóa, nhu cầu tâm lý và tinh thần của người sử dụng không gian đó. Vì thế để thiết kế và trang trí không gian kiến trúc, người thiết kế cần phải hiểu rõ sở thích, mong muốn, gu thẩm mỹ, phong tục và phong cách sống của họ.
Bên cạnh đó, khi thiết kế không gian trong kiến trúc cũng phải cân nhắc đến điều kiện kinh tế và tính nghệ thuật. Và chỉ khi đạt được sự hài hòa giữa các yếu tố này, người thiết kế mới có thể tạo ra một không gian phù hợp với cá tính và yêu cầu của người sử dụng.
Phân loại không gian trong thiết kế kiến trúc
Trong thiết kế, không gian kiến trúc sẽ được phân thành những nhóm sau đây:
1. Không gian kín
Đây là kiểu không gian hướng nội, có sự cách li mạnh mẽ về tầm nhìn và thính giác. Sự khép kín của kiểu không gian này không bị ảnh hưởng bởi các tác động từ môi trường xung quanh bên ngoài. Nó cho thấy sự riêng tư, an toàn và thường sử dụng trong thiết kế phòng ngủ.
2. Không gian mở
Đây là kiểu không gian hướng ngoại, nó hạn chế sự riêng tư, đề cao sự giao tiếp và cho phép liên kết với các yếu tố từ môi trường xung quanh, tạo một không gian hòa nhập với thiên nhiên hoặc phong cảnh tại khu vực đó. Nếu so sánh về cảm giác đối với không gian kín có cùng diện tích và kích thước, thì có thể thấy được không gian mở mang đến cảm giác rộng lớn và thoáng đãng hơn.
3. Không gian biến đổi
Không gian biến đổi hay không gian linh hoạt là một loại không gian có thể thích ứng với các yêu cầu khác nhau của các hoạt động khác nhau. Không gian này có thể biến đổi dạng không gian chức năng khác nhau để phù hợp với mục đích sử dụng của người dùng.
4. Không gian cố định
Đây là loại hình không gian được xác định chức năng rõ ràng và cẩn thận khi thiết kế. Nó không thể thay đổi chức năng hay diện tích sử dụng, có vị trí và phạm vi rõ ràng, cố định. Kiểu không gian này thường được ứng dụng trong cấu trúc vòng bi.
5. Không gian vật lý
Đây cũng là một loại không gian có phạm vi và giao diện rõ ràng. Loại không gian này được bao quanh bởi các bề mặt bằng các loại vật liệu rắn và không truyền ánh sáng. Không gian vật lý có sự liên kết chặt chẽ với không gian kín, sự liên kết này giúp tăng tính riêng tư và an toàn cho không gian kín.
6. Không gian động
Không gian động là việc sử dụng các yếu tố thiết kế hoặc hình thức thiết kế kiến trúc nào đó để tạo ra những trải nghiệm thị giác hoặc thính giác khác nhau cho người sử dụng. Khi ở trong không gian động có thể giúp con người tăng cường sự sáng tạo, năng lượng và tương tác.
7. Không gian tĩnh
Con người cần có một không gian yên tĩnh để thư giãn và tập trung vì không gian động thường gây nhiễu loạn và mất tập trung. Loại không gian tĩnh này giúp mang lại sự bình yên và ổn định cho người sử dụng. Không gian tĩnh thường được ứng dụng trong thiết kế phòng làm việc riêng, thư phòng, thư viện hay phòng ngủ.
8. Không gian mờ
Không gian mờ là một loại không gian không rõ ranh giới, có thể được hiểu như một sự kết hợp nhiều yếu tố của nhiều mối quan hệ với các không gian khác nhau và không thuộc về bất kỳ phân loại nào, có thể là trong nhà hoặc ngoài trời, công cộng hoặc cá nhân, thiên nhiên hoặc nhân tạo…
9. Không gian ảo
Không gian ảo là một khái niệm thiên về tâm lý, không phải vật lý. Không gian này hình thành bởi sự tượng trưng, biểu hiện và hiểu về thế giới xung quanh. Loại không gian này không có hình thức cụ thể, nhưng có ranh giới xác định. Nó tồn tại trong một không gian lớn hơn, có tính độc lập và là một dạng không gian con trong không gian.
9. Không gian đơn thuần
Đây là dạng không gian đơn giản nhất trong thiết kế kiến trúc. Bạn có thể dễ dàng nhận thấy kiểu không gian này như: điểm chờ xe buýt, ban công, mái hiên, chòi nghỉ chân… Kiểu không gian này sẽ mang đến sự đa dạng và sinh động hơn về mặt hình thức.
10. Không gian chuyên biệt
Loại không gian này rất đặc biệt, nó cực kỳ đa dạng và khác nhau cả về kích thước lẫn hình dạng. Những điểm khác biệt trong kiểu không gian này thể hiện qua những giải pháp kỹ thuật kết cấu, trang thiết bị chuyên dụng cho nhu cầu sử dụng. Loại không gian này thường được áp dụng để làm nhà hát, bảo tàng, triển lãm, khán đài sân vận động…
11. Không gian chức năng riêng
Như tên gọi của nó, loại hình không gian này có chức năng sử dụng vô cùng rõ ràng và cụ thể. Tuy nhiên việc định hình loại không gian này không phải là dễ dàng vì có tính đặc thù của từng công trình, nó có sự khác biệt cụ thể về các thông số kỹ thuật. Những ví dụ về loại không gian này là lớp học, phòng khách, phòng bếp, phòng tập gym, phòng khám…
12. Không gian chức năng hỗn hợp
Đây là dạng không gian lớn, bên trong không gian lớn này gồm có nhiều không gian nhỏ hơn và mỗi không gian nhỏ sẽ mang một công năng sử dụng khác nhau.
Ví dụ như: quầy lễ tân, khu vực tiếp khách, quầy bar, phòng chiếu phim…
13. Không gian đặc thù
Dạng không gian đặc thù thường là những công trình kiến trúc có nét đặc thù về kiểu dáng, kích thước và cách bố trí. Kiểu không gian này là kiểu sẽ không thay đổi chức năng sử dụng mà chỉ có thể sử dụng theo đúng chức năng đã được định sẵn. Ví dụ: văn phòng, đảo bếp, phòng tắm, cầu thang…
Những điều cần lưu ý trong thiết kế không gian kiến trúc
Để mang đến một không gian hoàn hảo và phù hợp với mục đích sử dụng, kể cả là người thiết kế hay người có nhu cầu thiết kế cũng cần lưu ý một số điều sau đây:
1. Lựa chọn kích thước phù hợp
Để tối ưu hóa và định hình không gian một cách chính xác, bạn cần xác định rõ kích thước phù hợp:
- Mục đích sử dụng của không gian là gì: làm việc, nghỉ ngơi, giải trí, hay kết hợp nhiều chức năng khác nhau.
- Các thiết bị và tiện nghi cần thiết trong không gian đó là gì: bàn ghế, tủ, giường, sofa, tivi, máy lạnh, đèn chiếu sáng, rèm cửa…
- Những yêu cầu kỹ thuật liên quan trong không gian như: điện, nước, internet, âm thanh, ánh sáng…
Bằng cách xác định các yếu tố này, kiến trúc sư và người sử dụng có thể thống nhất một thiết kế không gian hợp lý, hài hòa và cân đối về kích thước.
2. Lựa chọn nhiều phương án khác nhau trong thiết kế
Trong thiết kế không gian kiến trúc, việc lựa chọn nhiều phương án khác nhau là rất quan trọng để tạo ra những công trình kiến trúc đẹp mắt, tiện nghi và phù hợp với mục đích sử dụng. Mỗi phương án thiết kế sẽ có những ưu và nhược điểm riêng, cũng như có những tác động khác nhau đến môi trường xung quanh.
Do đó, các kiến trúc sư cần phải nghiên cứu kỹ lưỡng, so sánh và đánh giá để chọn ra phương án tốt nhất. Việc này cũng giúp người thiết kế có thể sáng tạo hơn, có cơ hội để thử nghiệm những ý tưởng mới và tìm ra các giải pháp tối ưu nhất cho không gian kiến trúc.
3. Đảm bảo các tiêu chuẩn trong quy trình thiết kế
Khi thiết kế một không gian kiến trúc phải tuân thủ các quy chuẩn chặt chẽ về diện tích, thể tích không gian và các yếu tố vật lý kiến trúc. Từ đó, chúng ta có thể xác định các thông số phù hợp với tổng thể công trình.
Không gian kiến trúc có thể có nhiều kiểu, nhiều kích thước và mục đích sử dụng khác nhau. Tuy nhiên, việc đảm bảo tính thẩm mỹ, công năng và tính an toàn cho người sử dụng là quan trọng nhất trong quá trình thiết kế, bố trí không gian kiến trúc.
Mong rằng bài viết này của Thảo Nguyên Xanh có thể giúp bạn hiểu rõ hơn về khái niệm không gian trong kiến trúc. Nếu bạn có hứng thú về chủ đề này có thể ghé sang chuyên mục blog kiến thức kiến trúc của chúng tôi để đọc thêm những bài viết thú vị khác.